Bir dişi korumak, tedavi etmekten çok daha kolay…
Spor Diş Hekimliği, takım veya bireysel spor aktiviteleri sırasında oluşabilecek yaralanmaların tedavisi ve oluşabilecek sorunların önlenmesine yönelik diş hekimliğinin bir alt dalıdır. Spor aktivitelerinde amaç; sporcunun hem sağlıklı olması hem de oluşabilecek yaralanmalardan minumum etkilenmesini sağlamaktır. Spor diş hekimliği uygulamaları bu noktada ön plana çıkmaktadır. Günümüzde tüm spor branşlarında sporcunun güvenliği ön plana çıkarılarak oyun kurallarında bazı değişiklikler yapılmıştır. Alınan tüm bu önlemlerle beraber özellikle yakın temasın olduğu takım sporları (futbol, basketbol vs.) ve kontakt sporlarında (boks, karate vs.) sporcuların ağızlarına takacakları mouthguard (ağız koruyucular), çene ve dişlere gelebilecek travmaları önlemek için tasarlanmıştır.
Spor diş hekimliğinde önemli olan travma ve koruyucu diş hekimliği tedavi yöntemleridir. Koruyucu dişliğin özellikle 7-12 yaşlarda kullanımı çok önemlidir.
Yanılgımız, sporu profesyonel olarak yapanların bu tür travmalar yaşayacağıdır. Oysa ki antrenman yapan, maça çıkan her yaş grubu sporcu bu tehlikeyle karşı karşıya kalmaktadır. Koruyucu dişliğin kullanımı bir noktada sizin yaşam kalitenizi de artırıyor. Çünkü bir dişi korumak, tedavi etmekten çok daha kolay.
Koruyucu dişlik kullanımının yaygınlaşması için özellikle ailelerin, antrenörlerin ve sporcuların bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Ortodonti tedavi gören sporcularımız da var. Bu kişilere de mutlaka dişlik yapılmalıdır. . Dişler üzerine yapışmış durumdaki braket ve teller dişeti, dudak ve yanak yaralanması üzerindeki etkiyi arttırır. Ortodontik tedavi sırasında dişler bulundukları kemik içinde hafif kuvvetlerle hareket etmektedirler. Bu dişlerin üzerine gelen travma kemik ve hareket halindeki dişe normalden daha fazla zarar verebilir. Bu sebeplerden dolayı mutlaka koruyucu dişlik sporcu plağı yapılmalıdır.
7-12 yaş grubunda yılda 1 ve ya 2 tane yeterli olacaktır . Bu grupta süt dişleri teker teker düşüp yerlerine daimi dişler sürerler. Bu diş değişimi hesaba katılarak plaklar yapılır. Temiz bakılan bir koruyucu dişlik yırtılıp bozulana kadar kullanılabilir.
Hijyen konusu çok önemlidir. Aslında tamamen çocuğun bakımıyla doğru orantılı. Dişlerini fırçaladıktan sonra kullanmalı. Eğer diş fırçalama imkanı yoksa en azından koruyucu dişlikleri takmadan önce ağzını bol suyla çalkalamalı. Yine dişlikleri kullanmadığı zaman diş hekiminin uygun gördüğü saklama kutusunda muhafaza etmelidir. Kutuya koymadan önce suyla yıkamak faydalı olacaktır. Birkaç günde bir de evde dişlik yapımında kullanılan plakaların üreticisi firmanın tavsiye ettiği kimyasal dezenfektan ilaç ile temizlemek faydalıdır.
Bunların yanında koruyucu dişlik yumuşak bir maddeden yapılmıştır. Ancak diğer plaklar sert materyalden yapılır. Yumuşak materyalin amacı gelen kuvveti absorbe etmesi yumuşatarak diş ve çevre dokulara iletmesidir.
Amerika’ da ve bazı Avrupa ülkelerinde marketlerde satılan tipleri çok ucuz fiyatlara mevcuttur. Bunlar ya şekil değiştirmeyen sert plastiklerdendir hatta sıcak suyla yumuşatılıp dişlerin şekline sporcu tarafından ısırılarak uyumlandırılan bir materyaldendir. Tek bir boydadır ve yanlış uygulanırsa yarardan çok zarar verir. Sporcunun konforunu düşürür, oyunun kalitesini ve başarısını olumsuz etkiler. Tek numara bir ayakkabının herkesin ayağına uyamayacağı gibi tek büyüklük ve şekildeki dişlikte her bireye uyamaz.
Bu konuyla ilgilenen diş hekimleri çocuğun ağzının ölçülerini alır. Alınan ölçülerden ağızların alçı kalıpları hazırlanır ve bu alçı modeller üzerine laboratuarda teknisyen tarafından hazırlanır.
Doğru yapılan dişlik sporcunun ağzında bir acı vermez. Nadir vakalarda eğer çocukta normal yaşantısında bulantı refleksi varsa (örneğin diş fırçalarken midesi bulanıyorsa) bu plakları kullanırken de rahatsızlık verebilir.
Dr.Fuat NOYUN
Çene Yüz Protez Uzmanı
Ahmet Yesevi Mah. Piknik Cad.