1940 ların başında suların floridlendirilmesinin keşfinden sonra çürükten korumada floridlerin kullanımı en popüler yöntemlerden biri olmuştur. Ancak ağız sağlığını iyileştirilmesinde kullanılan flor iyonları çürüğe karşı koruyucu etkilerinin yanında floroz gelişme riskini de içerisinde barındırır. Bu açıdan çocuklarda flor iyonu taşıyan ürünlerin kullanımının takibi önemlidir. Günümüz çocukları yarar ve zararları arasında ki dengenin tam kesinlik kazanmadığı flor iyonunu çok çeşitli kaynaklardan alabilmektedir.

Çocuklarda çürükten korunmada kullanılan florid içeren ağız sağlığı ürünlerinin güvenirliği üzerinde özellikle son yıllarda giderek artan biçimde tartışmaların gündeme gelmesi birçok ülkeyi olası toksik etkilere karşı florid kullanımı konusunda farklı yaklaşımlara yönelmiştir.

Bu derleme, floridli diş macunlarının kullanımı üzerinde ki tartışmalara yönelik olarak flor iyonunun metabolizma üzerinde ki etkileri ve olası toksik etkileri esas alınarak bu alanda yapılan çalışmaların sunulmasını amaçlamaktadır.

Flor iyonu kaynakları ve emilimi

Ağız yolu ile alınan floridin ana kaynakları arasında su, diğer beslenme kaynakları (çay, floridli su ile hazırlanan yiyecek ve içecekler), floridli tablet/damlalar, özellikle ABD ve İngiltere de yaygın olarak kullanılan çeşitli preparatlar, çocuklar tarafından istemsiz yutulan floridli diş macunları ve gargaralar sayılabilir. Bununla birlikte, bazı bireyler işleri gereği veya tedavi dozu olarak (otoskleroz ve osteoporoz tedavisinde) flor iyonunsa maruz kalırlar.

Bir florid parçası yutulduğunda, bazı flor iyonları ağızda ve dişlerde iyon değişimi yoluyla tutunurken, çoğu iyonize olmamış hidrojen florid şeklinde mide ve ince barsaktan %100 emilir. Emilen flor iyonu miktarını bir dizi değişken etkiler, bunlar aeasında floridin tipi, yaş, pH koşulları, magnezyum, kalsiyum ve diğer iyon konsantrasyonları sayılabilir. Sürekli kullanılan floridli preparatlın vücutta oluşturduğu etkiler, sürekli floridli içme suyu tüketilmesi ile benzerdir.

Diş macunun arkasında kulllanım uyarılarında yutulmamamsı ve “bezelye” büyüklüğünde kullanılması yazılmış olsa da, reklamlarda fırça boyutlarında tepeleme uzanan şekilde vurgulanmaktadır, üreticiler  köpüren, meyveli, şekerli tatları satışa sunmaktadır. Çocukların kullanıldığı çekici reklamlarda ki tatlar yutma refleksinin zayıf geliştiği küçük çocuklarda tehlikeli olup, fırçalarına devamlı büyük miktarda macun sıkarlar. Çocukların hergün ciddi miktarda floridi yalnızca yuttuğunu macunla aldığını gösteren çalışmlar sürpriz değildir. Journal of Public Health Dentistry’ye göre hemen hemen tüm araştırıcılar bazı çocukların önerilen total günlük dozun üzerinde floridi yalnızca diş macunundan yuttuklarını belitmişleridr.

Bazı bireylerde floridli diş macunu kullanımı ağız çevresinde ki dermatiti şiddetlendirebilir(ağız çevresinde ki ciltte rozase benzeri bir kızarıklık) Genellikle 20-50 yaşları arasında ki kadınlarda görülen bu semptomların florid içermeyen bir macunun kullanılması ile birkaç hafta içerisinde düzelebilir. Macunlarda ki floridin stomatite de yol açabileceği bildirilmiştir. Ancak en önemlisi fazla miktarda yutulması kan şekeri ve insülin oranlarında etki oluşturabilmektedir.

Flor iyonunun vücuda girmesinin sağlık üzerine olan etkileri yıllar içerisinde birçok araştırmacı tarafından incelenmiştir. Ancak bu araştırmaların metodolojilerin bile tam olarak netlik kazanmamış olması bu alanda karşılaşılan güçlükleri ortaya koymaktadır.

SAĞLIK ÜZERİNE OLAN ETKİLER…

Diş Çürüğü:

Flor iyonu ile diş çürüğü arasında ki kompleks ilişki henüz tam olarak anlaşılmamış olsa da, mevcut halde üç ana yolla etkiler, gelişim sırasında minenin kimyasal yapısını iyileştirmesi, asit ataklara daha dirençli hale getirmesi, iyi kalitede mine kristal remineralizasyonun desteklenmesi ve plak bakterilerinin asit üretme becerilerinin azaltılması yolu ile olabilir.

Floridli diş macunlarının 1960’larda keşfinden sonra kullanımlarının yaygın hale gelmesi ile çürükten korunmada ki etkinliği sosyal sınıflar arasında ki farklılığa bağlı olarak değişiklik göstermiştir. ABD’de yaşayan çocuklar arasında İngiltere’ye oranla daha fazla dental floroz görülmüştür. Suların floridlendiği bölgelerde çocukların %7-36 kadarına çocuk doktorları tarafından uygun olmayacak biçimde reçetelendirilmiş florid tabletleri kullandırılmıştır. İsteğe bağlı kullanılan floridli ürünlerin, florozda ki etkinliğinin yüksek olduğunu belirterek ABD’de düşük florür içeren diş macunlarında olduğu belirtilmiştir.

Kemik Sağlığı:

Suların floridlerin bölgelerde yaşayanların belirli anotomik kemik kırıkları epifiz kaymalarını ve osteosklerozu içerir.

Kanser:

Kansere yol açan bir çok genetoksik etken direk yada diğer mekanizmalar ile etkilidir. Mesela hücre bölünmesini uyararak. Bütün olarak bakıldığında, floridin insanda genetoksik olabileceği kanıtı bulunamamıştır. Yine de floridin osteoblastlar üzerinde olası miktocenik etkilerine karşı yaygınlığının araştırılması ve tedbirin elden bırakılmaması gerekmektedir.