İnsanlarda, en sık görülen enfeksiyonların bir bölümünü oral enfeksiyonlar oluşturur. Antimikrobiyal ilaç direnciyle ilgili artan global problemden dolayı, bu enfeksiyonların önlenmesinde alternatif yollar araştırılmaktadır. Zararsız bakterileri kullanarak patojen mikroorganizmaları ortadan kaldıran bakteriyoterapi, enfeksiyonlarla savaşmak için alternatif ve umut verici bir yöntemdir.
Bu amaçla; probiyotikler mikrobiyal ekolojik değişim yaratarak dental hastalıklar dahil birçok enfeksiyon hastalığı önlemede kullanılmaya başlamıştır.
Başta; intestinal bakteriyal florayı dengeleyerek sağlığa yararlı olan bakterileri şeklinde tanımlanan probiyotikler, etki mekanizmalarında ki çeşitliliğin aydınlığa kavuşturulmasıyla uygun değerlerde alındığında dişe fayda sağlayan canlı mikrto organizmalar olarak tanımlanmaya başlamıştır. Doğal florada bulunan bu bakteriler, antimikrobiyal maddeler üreterek, asite ve safraya karşı koyarlar. İnsan sağlığına faydalı olabilmeleri için, intestinal geçiş boyunca canlı kalmaları ve intestinal mukozaya yapışmaları gerekmektedir.
Probiyotik olan bakterileri sağlığı etkilediği inanışı 20. Yüzyılın başlarına dayanmaktadır. 1907 Ukrayna doğumlu biyolojist Elie Metchnikoff, Bulgar halkının diğer uluslarda daha uzun yaşadığını rapor etmiş ve bunun sebebinin canlı bakteri içeren süt ürünleri alımı olduğunu bildirmiştir.
Yunanca ‘Yaşam İçin’; anlamına gelen probiyotik, antibiotik terimine zıt anlamına gelmektedir…
Günümüzde probiyotikler, gastronomide başarıyla kullanılmaktadır. Aynı zamanda, alerjiyi de hafiflettiği bilinmektedir. Son deneysel çalışmaların sonuçlarında barsak bakterileri için yararlı etkilerinin olduğu gözlenmiştir. Latik asit bakterilerinin; hayvan ve insanları kanser mikrobiyal enfeksiyonlara karşı koruduğuna dair raporlar bulunmaktadır.
Probiyotiklerin etkisi…
Probiyotiklerin etkilerine dair, çok çeşitli fikirler sürülmüştür. Bu mekanizma gastrointestinal çalışmalardan yola çıkmıştır. Ağız bölgesi; gastrointestinal sistemin ilk bölümünü oluşturduğu için, probiyotiklerin ağızda da daha etkili olabileceği düşünülebilir… Ancak bu konu ile ilgili daha fazla çalışma yapılması gerekmektedir.
Probiyotik ürünleri dört gruba ayrılır…
1. İçecek ve yiyceceklere eklenen kültür konsantresi olarak (meyva suyu)
2. Prebiyotik liflere inoküle edilerek,
3. Süt ürünlerine inoküle edilerek (süt ve sütlü yiyecekler, yoğurt, ayran, peynir, kefir, bio içecek gibi günlük ürünler)
4. Takviye tabletler
Probiyotik kullanımının kişiye yararları…
- Enfeksiyöz hastalılkara karşı direnç gelişimi,
- Laktoz intileransını azaltma
- Barsak enfeksiyonlarını, gastritis, vajinal ve ürogenital enfeksiyonları önleme,
- Kan basıncının redüksüyonu, hipertansiyonun düzenlenmesi
- Alerji ve solunumla ilgili enfeksiyonların redüksiyonu
- Kemoterapinin yan etkilerine karşı direnç gelişimi ve kolon kanseri riskinde azalma
Probiyotikler ve ağız sağlığı..
Probiyotik bakterilerin ağız sağlığı rolü ve etkileri hakkında çok az çalışma vardır.
Dental plak ve tükürük değerine bakıldığında probiyotik sütün çocukların diş çürümesi ile ilgili konulardan koruduğu gözlenilmiştir.
Ağız sağlığını geliştirmek için probiyotik alımının ideal bir yolu da peynir olabilir. Peynirin, genelde dental sağlığıa pozitif etkisinin olduğu gösterilmiştir. Peynir; diş minesinin gücünü arttırdığını, çürüğü önlediğini ve tükürükte ki mikrop seviyesini düşürdüğünü göstermiştir.
Antibiyotiklerin çok fazla kullanımı ve antimikrobiyal direncin gelişmesi ile artan problemlerle savaşmada probiyatikler yakın gelecekte daha önemli bir role sahip olacaklardır. Probiyotikler ağız mikrobiyolojisi ve ağız hastalıkları alanında yeni ve ilginç bir araştırma alanıdır. Bu kavram ağız sağlığını da içeren sağlık ve beslenme arasında ki ilişikiye yeni bir ışık tutmuştur. Bu konuda yapılacak geniş kapsamlı araştırmalar probiyotiklerin insan sağlığı üzerine daha farklı yararlarını da ortaya koyacaktır.
Ahmet Yesevi Mah. Piknik Cad.